Целата држава од денес се наоѓа во вонредна состојба. Владата му предложи на претседателот Стево Пендаровски, а тој одлучи да прогласи вонредна состојба. Вонредната состојба ќе трае 30 дена. Пред истекот на овие 30 дена, Владата ќе му достави на Претседателот извештај за ефектите од дотогаш преземените мерки и образложение за потребата од евентуално продолжување на вонредната состојба за дополнителни 30 денови.
„Како држава и граѓани не’ очекуваат тешки денови. Јас немам никакви дилеми во исправноста на одлуките кои ги носам. Очекувам дека и Владата која во престојниот период ќе ја има најголемата одговорност, ќе биде на ниво на задачата и искушенијата кои ги носи актуелниот политички и историски момент“, рече во обраќањето Претседателот Пендаровски.
Шефот на државата образложувајќи ја одлуката рече дека „фактот што за прв пат од нашата независност прогласуваме вонредна состојба укажува колку е сложена ситуацијата во која се наоѓаме и колку е голем ризикот за сите нас.“
Од денес извршната власт ќе има зголемени надлежности и ќе може да ги користи сите ресурси. И државни и приватни за поуспешно да се справиме со епидемијата. Економијата влегува во кризен период. Штетите за фирмите кои не работат се огромни. Тука Владата мора да понуди значителна помош и поддршка, рече Пендаровски.
Претходно и премиерот Оливер Спасовски изјави дека неопходно е да се прогласи вонредна состојба во целата држава.
„Вонредната ситуација, исклучително вонредната и сериозна ситуација пред која сме исправени со заканите од корона вирусот по јавното здравје, по здравјето на луѓето и по нашата економија – наложуваат вонредни мерки! Ова е вонредна ситуација и затоа е потребна вонредна состојба!“ – рече во своето обраќање премиерот Оливер Спасовски.
Дилемата во изминатите два дена беше дали да се прогласи кризна состојба, како таа во Дебар или Центар Жупа, или вонредна состојба. Разликите меѓу двете се минимални, но вонредната состојба овозможува поефикасно и поитно функционирање на институциите. Во кризна ситуација главен орган би бил Центарот за управување со кризи (ЦУК) кој ќе треба да постапува согласно законот, а тоа значи дека ќе треба да се формираат кризни штабови на цела територија. Во вонредна состојба, пак, ситуацијата ја контролира Владата и ги носи сите одлуки.
Според Уставот, вонредна состојба се воведува во време на големи природни непогоди и епидемии, како што е случајот со корона вирусот. Предлог за воведување на вонредна состојба даваат пратениците или Владата, а одлука носи Собранието или Претседателот на државата. Со оглед дека нашиот Парламент е распуштен воведување вонредна состојба прогласи шефот на државата Стево Пендаровски.
Член 125
Вонредна состојба настанува кога ќе настанат големи природни непогоди или епидемии. Постоењето на вонредна состојба на територијата на Република Македонија или нејзин дел го утврдува Собранието по предлог на претседателот на Републиката, Владата или најмалку 30 пратеници. Одлуката со која се утврдува постоењето на вонредна состојба се донесува со двотретинско мнозинство гласови од вкупниот број пратеници и има важност најмногу 30 дена. Ако Собранието не може да се состане, одлука за постоење на вонредна состојба донесува претседателот на Републиката и му ја поднесува на Собранието на потврдување штом тоа ќе е во можност да се состане.
Во време на вонредна состојба Владата донесува уредби со законска сила без тие да поминат низ законодавниот дом. Односно сите одлуки кои Владата ќе ги донесе во време на вонредната ситуација, веднаш ќе се применат со цел поитно и поефикасно справување со заразата.
Во вонредна состојба Уставот дозволува ограничување на одредени слободи и права на граѓаните. Спасовски на граѓаните им порача дека тоа не значи оти по автоматизам ќе се воведат рестрикции на слободите и движењето на граѓаните. Но, доколку се појави нужност од нови и позаострени мерки, тие одлуки ќе се носат на дневно ниво.
„Какви одлуки ќе се носат, ќе зависи од сите нас. Од тоа како се однесуваме. Ако почитуваме мерки, ако ги следиме препораките, за заштитата на нашите семејства и за наша лична заштита и за заштита на околината во која живееме, тогаш ќе поминеме многу полесно. Ако не, не е исклучено да бидат воведени порестриктивни мерки за кои благовремено ќе следуваат информации“, рече Спасовски.
35 заболени, тестови има доволно
Бројот на заболени во земјава е 35 лица. Министерот за здравство соопшти дека досега се направени околу 400 тестови. Во овој момент, рече тој, на залиха има скоро 1500 тестови, во најава е донација на уште 1000 и во тек е набавка на уште 1000 тестови која треба да стигне во земјава до крајот на неделава. Според пресметките на Светската здравствена организација за нашата земја предвидени се 1000 тестови неделно.
Денеска се направени анализи на уште 30 лица, за кои се чекаат резулати. Се тестираат едно лице од Куманово, две од Скопје, останатите 17 се од Дебар и околината. Тие лица немаат симптоми но можно е да биле во контакт со заболените.
Министерот Филипче рече дека во државата има околу 120 респиратори, најголемиот број 90 се во Скопје. Дополнително приватните клиники на располагање ставија околу 70 интензивни легла, со респираторни машини.
Македонија и натаму во земји со низок ризик
Според последните ажурирани податоци на Министерството за здравство од 17 март, бројот на држави од висок ризик во светот се зголемува. Засега во оваа „црвена“ група се 17 држави кои имаат над 1000 заболени. На врвот и натаму е Кина, а освен Иран и САД, сите останати 12 земји се од Европа.
51 држава влегуваат во групата на земји од среден ризик или во жолтата група. На оваа листа се наоѓаат државите кои имаат над 50 заболени од корона вирусот. Во оваа група влегуваат четири наши соседни земји: Грција, Албанија, Бугарија и Србија, а од соседството се Хрватска и Босна и Херцеговина.
Македонија се наоѓа во групата земји со низок ризик, односно земја во која има помалку од 50 заболени.
Парични казни за непримерните граѓани
Неколку Основни јавни обвинителства поднесоа обвиненија за седум граѓани поради непочитување на законите во случај на пандемија. Двајца угостители од Гостивар и селото Добридол, гостиварско, кои и покрај забраната за работење на угостителските објекти тие во своите кафеани примале гости.
Понатаму два случаи има во Гевгелија. Се работи за лица кои на 13 март допатувале од Германија, која е земја од висок ризик на зараза и кои требало да бидат во задолжителна изолација од 14 дена. Но, тие во периодот од 14 до 17 март контактирале со повеќе лица, а дури биле и во Отсекот за управни работи во Валандово.
Уште еден повратник од Германија во село Дебриште, Росоман, исто така е обвинет бидејќи не се придржувал на препораките за изолација и наместо да седи дома, полицијата го пронашла на истовар на роба во Струмица.
Обвинети се и мајка и ќерка на возраст од 56 и 35 години од Струмица. Тие се вратиле во родниот град од Пјаченца во Италија и неколку пати биле затекнати надвор пред станот во кој живееле, иако биле должни дома да го поминат периодот на изолација од 14 дена.
„На 27.02.2020 и 28.02.2020 година, обвинетите во одделни случаи се симнале од станот во кои се спроведувале мерките за изолација пред станбениот објект, каде биле пресретнати од полициски службеници и предупредени да се вратат во живеалиштето и да ги почитуваат мерките. Обвинетите со вербална расправија се спротивставиле на службените лица, а предупредувањата не ги почитувале“ пишува во соопштението од Јавното обвинителство.
Сите обвинети ќе добијат парични казни. Со воведувањето на вонредната состојба премиерот Спасовски најави дека е можно воведување и на затворски казни на непримерните граѓани.
Поврзани стории
Би-би-си репортажа: Што научиле државите од поранешна Југославија од смртоносната епидемија од 1972