Пишуваат Дајана Лазаревски и Лила Караташева
Фотографии ИРЛ Македонија
Повеќе од пет години Универзална сала не е местото каде се одржуваат концерти, претстави и фестивали. Објектот не е безбеден за публиката, ниту пак има услови зад сцената за уметниците. Однадвор за оние кои не се од Скопје наликува на напуштен објект, но за скопјани Универзална сала е место кое ги чува спомените на многу генерации. За политичарите, пак, овој објект е место за политички поени и неисполнети ветувања.
На влезот на Универзална не’ пречека директорот Филип Аврамчев. Вели дека и покрај тоа што не работи салата од 2015 година, вработените доаѓаат на работа. Ова јавно претпријатие под капата на Градот и натаму организира концерти и настани, но надвор на платото или пак на други локации. И сега има подготовки за фестивалот „Скопје лајт арт дистрикт“ кој ќе се одржи на крајот на август.
„Последен настан кој се одржа овде беше организиран од СДСМ во март 2015 година, кога пред публика беа објавувани прислушувани разговори. Неколку дена подоцна падна дел од покривот врз седиштата и оттогаш Универзална не работи“ – вели Аврамчев.
Салата е изградена како донација на повеќе држави по земјотресот во 1963 година. Првиот настан кој се одржал бил драмска претстава во јануари 1966 година. Одвреме навреме се реновирале и одржувале делови од салата, но ниту една влада досега не најде начин и не обезбеди пари целосно да го обнови објектот. Како што минуваат годините во кои салата е нефункционална, така се’ повеќе е видливо дека објектот се распаѓа.
„Доколку се реновира постоечкиот објект ќе треба да се смени електричната инсталација, покривната купола и столчињата за да може да се стави во функција. Но, колку тоа би чинело засега нема пресметка и доколку Град Скопје се одлучи за оваа опција ќе треба да се направи детална анализа“ – вели директорот на Универзална сала.
Пред три дена по којзнае кој пат повторно беше отворена дебата за иднината на Универзална сала. Градоначалникот Петре Шилегов распиша конкурс за идејно решение за уривање на Универзалната и на нејзино место изградба на парк со отворена летна сцена. Оваа идеја на Шилегов не беше наведена ни во неговата изборна програма со која дојде на власт, ниту пак беше навестена во некој од градските проекти.
„Денес Универзална е запоставено и безживотно место, наспроти нејзиниот сјај во минатото. Иако најавувано во повеќе наврати, нејзиното ревитализирање не се случи. Се сеќаваме на времето кога Универзалната сала беше дом на фестивалот ‘Златно славејче’. Веднаш го почнуваме процесот за изградба на салата според најсовремените стандарди за безбедност, техника, за удобност на гледалиштето и за пристап до салата“, им ветуваше Шилегов на скопјани кога бараше гласови на локалните избори во 2017 година.
Најавите за уривање на Универзалната сала предизвикаа лавина негативни реакции во јавноста и критики од стручната фела. Се огласија и уметниците кои низ годините настапуваа на бината на Универзалната сала. Тие се против експериментирање со овој објект и сакаат да остане на истата локација.
На социјалните мрежи се огласи Влатко Стефановски со порака да не се урива Универзалната сала.
„Не го чепкајте храмот каде што настапувале Дејвид Бирн, Фреди Хабард, Мик Тејлор, Дејвид Силвиан, Тајм, Ју Група, Индекси, Леб и Сол, Скопје Џес Фестивал, Џими Смит и многу други бројни уметници од земјата и светот. Реновирање, да! Друго, не!“, напиша Стефановски.
За реконструкција и зачувување на салата застанаа многу други уметници, режисери, но и скопјани кои биле дел од публиката.
„Моментот со Универзалната сала е нешто што му припаѓа на просторот на емотивното помнење. Тоа е за мене многу посилно од сите аргументи базирани на бројките и пресметките со кои се оправдуваат идеите за уривање или преместување на Универзалната сала. Како дете кое паднало во кал, да се избања, исчисти, дотеар и исчешла. Тоа е се што на Универзаланат сала и е потребно.“, објави на Фејсбук режисерот Александар Поповски.
Шилегов на вчерашниот брифинг со новинарите објаснуваше како сеуште нема конечна одлука и дека се дебатира за 3 можни решенија. Првото е реконструкција на постоечкиот проект што практично значи уривање на сегашната градба и изградба на нова на истата локација со поголем капацитет. Шилегов рече дека по консултација со Асоцијацијата на архитекти капацитетот на постоечкиот објект од околу 1500 седишта од технички причини не може да се зголеми на предвидените 2000 до 2500 и како проблем го посочи недостигот на паркинг места.
Втората можност е дислокација на Универзална сала и изградба на парк на постоечката локација. За паркот веќе е распишан тендер за пронаоѓање на идејно решение, иако не е донесена одлука за негова изведба. Како можни локации за новиот објект ги посочи просторот кај салата „Борис Трајковски“ и оранжерниите на „Паркови и Зелено“ кај Градскиот Парк.
Третата опција е да се реставрира сегашниот објект и да се изгради нов со поголем капацитет на друго место, можност зад која Шилегов изјави дека лично ја продржува.
“Јас би бил најсреќен кога компромисот би се нашол помеѓу третата и втората одлука, а тоа е да се реставрира сегашниот објект на Универзална Сала и да се изгради нова концертна сала на друга локација со поголем капацитет и со повеќе намени.”
Шилегов рече дека поради сензитивноста на темата ќе побара да го слушне и мислењето на граѓаните преку референдум иако не дефинира дали истиот би имал консултатитвен или обрзувачки карактер
“Ако имавме рефендум за заштита на Градски Трговски Центар секако за вака болно и емотивно прашање треба да има произнесување на граѓаните”.
За реновирање се потребни се 17 милиони евра, средства кои Град Скопје не може да ги обезбеди и градоначалникот повика на помош од Владата.
Низ годините имаше повеќе конкурси за идејни решенија кои ниту едно не беше реализирано, а за таа цел беа потрошени 900.000 евра. Поранешниот скопски градоначалник Коце Трајановски, кој за време на неговите два мандата имаше неколку пропаднати проекти за реконструкција на Универзална, обвини дека актуелната власт сака просторот кај Универзална да остане парк за да можат да се градат повеќе згради на парцелата на поранешна фабрика „Треска“. Шилегов рече дека тоа не е вистина. Претходната власт прво најави реконструкција, па одлучи да се гради нова сала во форма на јајце, проект за кој се испишманија поради „економски причини“, па повторно најавија реконструкција. Но, ништо од тоа не се реализираше.
Во Универзална сала за пет децении постоење се одржани над 5.700 манифестации, со над 8.500.000 посетители. Објектот засега останува на истата локација, но со секој изминат ден се’ повеќе се распаѓа.
