Со само околу 80 присутни, од вкупно 470 активни членови со право на глас, викендов се одржа редовното годишно собрание на Здружението на новинари на Македонија. Ако на изборните собранија на ЗНМ доаѓаат повеќе од стотина новинари и медиумски професионалци, на неизборните, но еднакво важни за виталноста на фелата, бројот е многу е помал.
Став на Давид Илиески, новинар во ИРЛ и член на ЗНМ
Под отворените шатори во дворот на тениските терени на „Александар Палас“ во Скопје, минатата сабота, согласно мерките за заштита од КОВИД, мал дел од новинарската фела се собра за годишното собрание на Здружението на новинари. Дневниот ред беше планиран за усвојување на годишните извештаи и промени на статутот на Здружението на новинари или еснафска членска организација со традиција од 78 години која има за цел да е промотор и заштитник на професионалните стандарди и слободата на изразување во државата.
Ова е второ собрание на кое присуствувам како член со нешто повеќе од две години работа како новинар. Првото на кое земав учество се одржа кон крајот на 2018 година, кратко по мојот почеток со работа во ИРЛ. Тогаш, за разлика од сега, беа присутни повеќе од 170 члена од 555 активни. Но, исто така тогаш, за разлика од сега, се гласаше за новото раководство на ЗНМ.
Пристигнав неколку минути по почетокот на Собранието. Претседателот на ЗНМ, Младен Чадиковски, заедно со извршниот директор Драган Секуловски веќе го читаа дневниот ред од говорницата на крајот од просторијата. Но, скоро половина од столиците за членовите на здружението поставени пред говорницата беа празни.
Првиот впечаток, на секој кој до сега не присуствувал на повеќе од две собранија на ЗНМ, би бил малиот број на присутни новниари. Вториот впечаток, на секој кој пак присуствувал на барем две собранија на ЗНМ, би бил драстичната разлика на присутни членови. Полната сала новинари и сниматели од последното изборно собрание во 2018 година, сега беше заменета со полупразен шатор и дваесетина колеги приклучени на „ZOOM“.
КОВИД пандемијата би можело да биде логично објаснување за малиот одзив на колегите кои со години се дел од здружението. Но, кратко по завршувањето на Собранието, ова објаснување беше заменето со разочарување.
„Секогаш е вака, кога се гласа за претседател, сите колеги го обновуваат членството и се присутни. На редовните неизборни собранија, добро е ако исполнет минималниот број за да може да се одржи собранието“, беше една од првите работи која ми ја кажа уредникот Сашка Цветковска по завршувањето на Собранието.
Друга постара колешка, на којашто не и’ го запаметив името и се надевам ќе ми прости ако го чита ова, ми рече дека изборното собрание е атрактивно дотолку што дури и газдите на медиуми набрзина зачленуваат вработени со цел да протуркаат кандидати кои потоа ќе ги штитат и нивните интереси.
„Присуство е големо само на изборни собранија, кои се атрактивни дури и за моќните групи од политиката и бизнисот кои често се обидуваат да ги туркаат своите интереси. А, погледнете го ниското активно вклучување на сите членовите на здружението на редовните неизборни собранија каде што сепак се носат важни одлуки и дискусии за професијата и професионалните стандарди”, ми рече колешка од јавниот сервис.
На пример, овојпат се гласаше и за промени во статутот на Здружението и начинот на којшто ќе се бира претседател во услови кога има двајца кандидати. А, на Собранието не го видовме ниту претседателот ниту некој од членовите на Надзорниот одбор.

Фактот дека новинарите за своето здружение се појавуваат само во моменти на гласање на ново раководство, би го толкувал како размислување дека промените доаѓаат само со промена на раководството. А, не со активно вклучување и дејствување во организацијата. Особено за искусната генерација новинари кои треба да се пример за младите. Недостасуваа големите новинарски имиња или популарно нарекувани бардови. А, сите нив ги видов на првото изборно собрание каде што добар дел од нив поприлично жестоко ги бранеа своите позиции или позициите на своите директори и менаџери.
За волја на вистината, дури и од оние малку присутни членови, само мал број на новинари земаа учество во дискусијата.
Во шаторите каде се одржуваше Собранието најголем дел од колегите се со значително поголем стаж од мојот, а со тоа и знаат повеќе за состојбата на професијата, па можат активно да се вклучат во дебатата. Со повеќето таму се уште не се познаваме. Со дел сме имале прилика да се запознаеме. Со дел и сме разговарале и разменувале мислења. Со оние кои не сме, би сакал да слушнам како размислуваат за проблемите со кои се соочуваме. Но, очекувањата од фелата беа спротивни од пасивноста на мнозинството.
Додека дописниците од внатрешноста на државата се жалеа дека нивните интереси не се застапени во Управниот Одбор на Здружението на новинари, скоро ниту еден од колегите од Скопје каде што се сконцентирани најголем дел од медиумите не кажа ништо конкретно или не даде предлог за решавање на овој проблем. Исто како што и скоро ниту еден од колегите не се вклучи во дискусијата за застапеноста на младите во ЗНМ.
Собирот на членовите на вчерашното Собрание не беше само за да се усвојат годишните извештаи на ЗНМ. Се дискутираше за диверзитет во управните тела на Здружението. Се предложи комисија која ќе утврдува конфликт на интерес кај новинарите членови на ЗНМ. Се гласаше и за измена на Статутот кој му овозможува на Управниот Одбор да ги санкционира новинарите кои го повредуваат етичкиот кодекс со исклучување од Здружението. Сето ова се политики кои треба директно да влијаат кон подигнување на професионалниот стандард на новинарството во државата.
За да можеме да ја вратиме довербата кај граѓаните, во време кога медиумите служат само како алатка на моќните групи од политиката и бизнисот, потребно е фелата активно да се вклучи во градење на посилни еснафски здруженија. А, искусните новинари да инвестираат во нови, млади кадри, кои ќе ја знаат моќта при здружување на граѓаните за поттикнување на значителни промени. Нешто што ќе овозможи не некое од наредните собранија да присуствуваат сите членови на ЗНМ и да се вклучат во борбата за промени.
Медиумите можеби навистина се слаби, но она што го научив во овие две години е дека имаме моќно здружение кое има капацитет да лобира за промени. За среќа, работам во организација која посветува внимание на младите и имаме пристап до се’ што имаат и нашите уредници. Од контакти, до видливост. Уште нешто што научив во овие две години е дека многу повеќе новинари и уредници одат на приеми по амбасади и државни институции отколку што земаат учество во работата на ЗНМ, иако често го критикуваат Здружението.
За крај, во сеќавање ќе ми остане настапот на Тони Михаилов од регионалниот центар на ЗНМ во истокот кога на жестоката кавга на изборното собрание во 2018 стана и со тегобност во гласот крикна: “Колеги, ова не е здружение на газди на медиуми, ова е здружение на новинарите. И само преку туркање на највисоките професионални стандарди ќе постигнеме промени”.
Критиките се добрејдојдени, но како млад човек очекувам повеќе критика, помалку критизерство и повеќе активизам. Оти за подобро новинарство нема да се борат ничии газди, директори и политичари.