Меѓународното тело на истражувачки новинари, академци и активисти секоја година го избираат победникот за наградата за најкорупирана личност на годината. Оваа година во топ три влегоа тројца државници: Претседателот на Бразил, претседателот на Турција и екс претседателот на САД Доналд Трамп. Извршниот директор на ИРЛ Сашка Цветковска беше дел од меѓународното жири.
Жаир Болосанро, претседателот на Бразил, е прогласен за лице на годината на Проектот за известување за организиран криминал и корупција за неговата улога во промовирање на организиран криминал и корупција. Избран по скандалот со Лава Јато (перална за автомобили) како кандидат за борба против корупцијата, Болсонаро се опкружи со корумпирани фигури. Користеше пропаганда за промовирање на својата популистичка агенда, го поткопа правниот систем и водеше деструктивна војна проив Амазонскиот регион кој ги збогати едни од најлошите земјопоседници во државата.
Болсонаро тесно победи пред другите двајца популистички водачи, Претседателот на САД Доналд Трамп и турскиот претседател Реџеп Ердоган. Тие исто така профитираа од пропаганда, ги поткупуваа демократските институции во нивните земји, ги исполитизираа нивните правни системи, избегнуваа мултилатерални договори, ги наградуваа внатрешните корумпирани кругови и ги оддалечуваа своите земји од демократскиот поредок кон автократијата. Украинскиот олигарх Ихор Коломоиски го комплетираше списокот на финалисти.
„Ова е главната тема на годината“, рече Луис Шели, директор на Центарот за транснационален криминал и корупција (TraCCC) на универзитетот Џорџ Мејсон, кој беше на панелот за нагади. „Сите се популисти што им нанесуваат голема штета на своите земји, региони и светот. За жал, тие се поддржани од многумина, што е клучот на популизмот“.
Болсонаро е обвинет за собирање плати за фантомски вработени лица – практика позната како поделба на плати. Но, жирито го избра заради неговото лицемерие. Тој дојде на власт со ветувањето дека ќе се бори против корупцијата, но не само што се опкружи со корумпирани луѓе, туку и погрешно ги обвини другите за корупција.
„Семејството на Болсонаро и неговиот близок круг се чини дека се вклучени во тековен криминал и редовно се обвинети за кражба на народот“ рече Дру Саливан, уредник на OCCRP и судија за наградата. „Тоа е дефиниција по учебник за банда за организиран криминал“.
Овие конекции сочинуваат:
- За неговиот син Карлос, советник во Рио де Жаинеро, се води истрага за далавери за поделби на плати во градот, Поранешната жена на Жаир е исто така вмешана во оваа шема.
- Неговиот син Флавио и други соработници се вклучени во долговременски скандал кој ги вклучува неговите активност како конгресмен, каде што тој наводно земал рекет, перел пари и правел измами.
- Позлобно, Флавио ги ангажираше членовите на семејството на еден човек обвинет за водење на паравоена смртна единица која насилно зазеде делови на Рио де Жаинеро преку насилтва, егзекуции, вклучително и убиство на една Афро Американка, советничка на ЛГБТ во Рио.
- Кога клучните фигури на правните и антикорупциските агенции во земјата го истражуваа неговиот син Флавио, Болсонаро се овиде да ги намали истрагите со промена на началникот на сојусната полиција.
- Клучните приврзаници и неговиот син Едуардо водеа пропаганска кампања за да ги доведат глазачите во заблуда,
- Неговиот пријател и сојузник Марсело Кривела, градоначалникот на Рио де Жаинеро, ббеше уапсен затоа што управувал, како што кажаа обвинителите, криминална организација дизајнирана да изнесува профит од канцеларијата на градоначалникот.
Постапките на Болсонаро не влијаат само на Бразил. Тој отвори огромни делови од Амазон за експлоатација од страна на оние кои веќе имаа корист од уништувањето на веќе критичниот и загрозен регион.
„Тековното уништување на Амазон се случува заради корумпирани избори во политиката направени од Болсонароо. Тој ги охрабруваше и ги подгреваше разорните пожари“, рече судијата на наградата Раван Дамен, директор на Арапските репортери за истражувачко новинарство.
На жирито му беа потребни голем број гласачки ливчиња за да изберат победник. Меѓународното тело на истражувачки новинари, академци и активисти секоја година го избираат победникот.
„Тешко е да се избере. Има толку многу достојни кандидати“ изјави ко основачот на OCCRP Пол Раду. „Корупцијата е индустрија која расте“.
Трамп беше номиниран и покрај фактот дека сè уште не е обвинет за некои посебни злосторства. Жирито верува дека под водство на Трамп, САД се повлече од тоа да биде глобален лидер во антикорупциските напори и се повлече навнатре. Трамп се додворуваше и собираше пофални зборови за најкорумпираните лидери во светот. Неговиот тесен круг е исполнет со мноштво обвинети, истражени и темелно корумпирани опортунисти со врски со организиран криминал, антидемократски лажни милијардери и странски државни личности кои влијаеле на претседателот додека биле наградувани со помилување.
Ердоган влезе во конкуренција бидејќи неговото децениско автократско владеење во Турција сè повеќе ја претвора регионалната моќ во мешање на криминални цели. Учејќи од неговиот сосед Владимир Путин, Ердоган ги поткопа демократските институции, го нападна правосудниот систем, го сруши граѓанското општество, ги награди пријателите и го претвори турскиот политички систем во култ на една личност. Под негово владеење, државната Халкбанк му помогна на Иран да избегне санкции со перење на продажбата на нафта кон Турција. Неговите блиски соработници беа истражувани за поврзаност со корупција и примање мито со кое го олеснувале перењето на пари. При истрагата беа уапсени и затворени судии, обвинители, новинари и опозициски политичари.
Украинскиот олигарх Ихор Коломоиски ги заокружи финалистите. Политички инволвираниот олигарх позајмил повеќе од 5 милијарди американски долари од банка што тој самиот ја контролирал без колатерал. Парите исчезнаа во низа офшор компании. Загубите претставуваа 40 проценти од сите приватни депозити во земјата. Но, Коломоиски не е уапсен и сега лобира да ја врати контролата врз банката откако таа беше спасена од државата. Коломоиски, за кого се сметаше дека го финансирал изборот на сегашниот претседател, остави траги на рации на компании, измами, кражби на државни средства и политичка интрига и поддржува многу идеолошки и корумпирани милијардери од браќата Кох до банките на Арон кои ја поткопаа демократијата за лична корист.
Претходните добитници на наградата за личност на годината беа Владимир Путин, претседателот на Азербејџан Илхам Алиев и филипинскиот претседател Родриго Дутерте.
OCCRP е истражувачка платформа за известување за светска мрежа на независни медиумски центри и новинари и една од најголемите светски организации за истражувачко известување што објавува над 150 истражувачки стории годишно. OCCRP верува дека е потребна мрежа за борба против мрежата. Ние развиваме и опремуваме глобална мрежа истражувачки новинари и ги објавуваме нивните стории за јавноста да може да сноси одговорност.
Жири за наградата:
Дру Саливан
Истражувачки новинар и специјалист за развој на медиуми. Тој е основач на Центарот за истражувачко новинарство во Босна и Херцеговина и ко-основач и уредник на OCCRP.
Пол Раду
Наградуван меѓународен истражувачки репортер, ко-основач и директор на OCCRP. Тој исто така е ко-основач на RISE Project, платформа за истражувачки репортери во Романија.
Сашка Цветковска
Главен уредник на Истражувачка репортерска лабораторија во Македонија и член на бордот на директори на OCCRP.
Луиза Шели
Автор и обдарен професор на Шарската школа за политика и меѓународни работи на универзитетот Џорџ Мејсон. Таа е основач и извршен директор на Центарот за тероризам, транснационален криминал и корупција на универзитетот.
Сара Чејес
Препознаена по иновативното размислување за корупцијата, Чејес е автор на „Државни крадци: Зошто корупцијата ја загрозува глобалната безбедност“ и „За корупцијата во Америка“. во фондацијата Карнеги за меѓународен мир.
Јинг Чан
Писател, професор и основачки директор на Центарот за новинарство и медиумски студии на Универзитетот во Хонг Конг. Таа е поранешен соработник на Ниман и добитник на наградата Џорџ Полк. Уредувала шест книги за кинеските медиуми.
Марија Тереза Рондерос
Истражувачки новинар од Колумбија и член на одбор на Комитетот за заштита на новинари. Таа е поранешна директорка на програмата за независно новинарство на Фондацијата Отворено општество и основач на латиноамериканскиот центар за истражувачко новинарство (CLIP, неговиот акроним на шпански јазик), меѓународен истражувачки центар за известување.
Раван Дамен
Новинар, режисер на филмови и консултант за медиуми. Таа е извршен директор на Арапските репортери за истражувачко новинарство и поранешен висок комесар во мрежата на медиуми Ал Џезира.
Рафаел Маркес
Рафаел Маркес де Мораис е анголски новинар и активист за борба против корупција, кој доби неколку меѓународни награди за известување за конфликтни дијаманти и владина корупција во Ангола. Тој во моментов е на чело на антикорупциската надзорна организација Мака Ангола.
Насловна фотографија
Andre Borges/NurPhoto
